Nowe ukraińskie aparaty dalekiego zasięgu sieją spustoszenie w Rosji.

Największe zainteresowanie wzbudza ukraiński aparat Palianica, po raz pierwszy użyty bojowo 24 sierpnia 2024 r. Jest to aparat dalekiego zasięgu, ale napędzany silniki turboodrzutowym, a tym samym szybszy i trudniejszy do zestrzelenia.

Pierwsze bojowe użycie aparatu Palianica, nazwanego tak na cześć ukraińskiego chleba pieczonego na wsiach, było dość spektakularne. 24 sierpnia, w Święto Niepodległości Ukrainy zaatakowano skład amunicji w miejscowości Ostrogożsk w Obwodzie Woroneskim, co tradycyjnie już wywołało pożar i serię eksplozji amunicji. Zniszczono znaczne ilości cennej dla Rosjan amunicji, bowiem pożar trwał ponad dobę, a pożarowi towarzyszyła cała seria silnych wybuchów.
Wcześniej, 14 sierpnia, inne ukraińskie drony dalekiego zasięgu trafiły bazę lotniczą Sawasjelka na południowy-zachód od Niżnego Nowogrodu, kompletnie niszcząc jej skład amunicji. Jest to bardzo ważna baza, mieści się tu filia 4. Państwowego Centrum Zastosowania Bojowego i Szkolenia, które odpowiada za opracowanie nowych zasad użycia lotnictwa, taktyki użycia i wypracowuje techniki użycia bojowego samolotów i uzbrojenia nowych typów. Stacjonują tu na przykład myśliwce MiG-31K uzbrojone w pociski Ch-47M2 Kindżał, systematycznie atakujące Ukrainę. Tego samego dnia inna fala aparatów dalekiego zasięgu zaatakowała też skład amunicji na lotnisku Borisoglebsk w Obwodzie Woroneskim. Normalnie stacjonuje tu szkoła lotnicza używająca samolotów Jak-130 i Su-25, ale obecnie bazy używają też jednostki bojowe.

Z kolei 18 sierpnia ukraińskie bezpilotowe aparaty latające dalekiego zasięgu uderzyły na wielki skład paliw w Proletarsku, ok. 160 km na wschód od Krasnodaru. To był prawdziwy strzał w dziesiątkę, skład był olbrzymi, miał 70 wielkich zbiorników na paliwo i płonął przez dziesięć kolejnych dni. W czasie jego gaszenia zginęło 43 strażaków, a straty ocenia się na pół miliarda dolarów.
22 sierpnia ponownie doszło do ataku na bazę lotniczą, tym razem na Marinowkę pod Wołgogradem. Poza zniszczeniem składu amunicji trafiono też stoisko samolotów, zniszczeniu uległy kolejne dwa taktyczne bombowce Su-34 oraz jeden MiG-31K.
26 sierpnia natomiast podjęto próbę ataku na bazę lotniczą Engels pod Saratowem, gdzie stacjonują bombowce strategiczne. Jeden z aparatów trafił jednak w 36-piętrowy wieżowiec w samym mieście. Nie wiadomo, czy był to efekt zakłóceń, ale atak wyglądał raczej jak działanie celowe, co się jednak Ukraińcom nie zdarza – nie atakują celów cywilnych. Wybuch wybił sporą dziurę wyrywając kilka mieszkań w połowie wysokości wieżowca, ale czy będzie konieczna jego rozbiórka – raczej tak, bo jak naprawić takie uszkodzenie? Po co ukraiński dron celował w blok mieszkalny tego nikt nie powiedział, bo jak dotąd Ukraina nie atakowała obiektów cywilnych w sposób zamierzony. Nieoficjalne informacje głoszą, że w bloku tym mieściło się mieszkanie dowódcy pułku lotniczego, ale nie wiadomo, czy chodzi o 184. Ciężki Pułk Lotnictwa Bombowego na bombowcach Tu-95MS, czy o 121. Sewastopolski Ciężki Pułk Lotnictwa Bombowego Gwardii na bombowcach Tu-160, oba stacjonują na lotnisku Engels wraz z dowództwem 22. Donbaskiej Ciężkiej Dywizji Lotnictwa Bombowego Gwardii. Generalnie to wszystko jedno który, ale czyżby Ukraińcy chcieli trafić w jego mieszkanie czy tylko tak wstrząsnąć wieżowcem, by mu wszystkie butelki w barku potłuc? Czy wytłuczenie alkoholu w barku dowódcy pułku bombowców było warte ataku na cel cywilny? Czy to była tylko dzika zemsta ze złości za ataki na Ukrainę?

O wiele efektywniejsza jest ukraińska kampania „paliwowa” przynosząca Rosji bardzo wymierne straty i sprawiająca trudności w zaopatrywaniu wojsk. W istocie bowiem pociągi do okupowanej części Ukrainy nie docierają i wszystko wozi się tysiącami zaangażowanych w to ciężarówek, taka rosyjska wersja amerykańskiego „Red Ball Express”, jak nazywano wysiłek wojsk transportowo-samochodowych w zaopatrywaniu wojsk jesienią 1944 r. we Francji i Belgii.
Jeśli chodzi o sam dron Palianica, to niewiele o nim wiadomo. Ma on silnik odrzutowy, przypuszczalnie jest to ważący ledwie 4 kg silnik JetCat P400 o ciągu 0,042 kN (około 45 kG) produkcji niemieckiej. Nie jest to jednak informacja pewna. Sam aparat jest relatywnie niewielki, ma rozpiętość ok. 3 m i układ z usterzeniem przednim i prostymi skrzydłami z tyłu. Startuje na odrzucanym po starcie podwoziu w postaci wózka. Jakie ma osiągi z tym niewielkim silniczkiem, to trudno powiedzieć, ale jest nieco szybszy od aparatów wyposażonych w silniki tłokowe. Dzięki oszczędnemu silnikowi osiąga zasięg nawet 800 km, a jego układ kierowania to bezwładnościowy system nawigacyjny, wspomagany odbiornikiem nawigacji satelitarnej, który może współpracować zarówno z amerykańskim systemem GPS, jak i rosyjskim Glonass.

Ukraińcy wprowadzili też do użycia ciekawy aparat E-300 Enterprise, który przenosi, aż 300 kg głowicę bojową na odległość przekraczającą 1000 km. Przy zredukowanym do 100 kg ładunku wybuchowym aparat może dolecieć nawet na odległość 3100 km. Ma podobny układ sterowania i jest podobny do małego samolotu sportowego, zbudowany w układzie górnopłata o rozpiętości skrzydeł 5,72 m. Startuje na własnym, stałym podwoziu i leci z prędkością 150 km/h. To właśnie takie aparaty dokonywały ataków na największą odległość, w Obwodzie Murmańskim, a 2 kwietnia 2024 r. przeprowadziły atak na wytwórnię dronów Gerań 2 (licencyjnych irańskich Shahed 136) w miasteczku Jałabuga w Tatarstanie, niecałe 1400 km od terytorium kontrolowanego przez Ukrainę.

Michał Fiszer, współpraca Maciej Herman