Jak dzielimy bezpilotowe aparaty latające stosowane w wojsku?

Bezpilotowce buduje się w najróżniejszych rozmiarach, różnorodnej masie startowej, montując na nich odmienne wyposażenie, które decyduje o ich przeznaczeniu. Wojsko postarało się poklasyfikować te aparaty, dlatego warto by opisać, jak ten podział wygląda.

Bezpilotowe aparaty latające mogą ważyć nawet pół kilograma i mniej, mieszcząc się na dłoni. Na drugim końcu skali są aparaty takie jak amerykański RQ-4 Global Hawk, który jest wielkości pasażerskiego Boeinga 737.

Jak wiadomo bezpilotowe aparaty latające służą przede wszystkim do prowadzenia rozpoznania. Samo rozpoznanie też może mieć różny charakter: obserwacja pola walki, poszukiwanie celów dla różnych środków ogniowych, korygowanie ognia artylerii, rozpoznawanie położenia wojsk i ich ruchów. To wszystko załatwia rozpoznanie obrazowe, prowadzone przy pomocy kamer telewizyjnych lub termowizyjnych. Dane z tego rozpoznania są z reguły transmitowane w czasie rzeczywistym na naziemne stanowiska dowodzenia, pozwalając na szybkie wykorzystanie dostarczonych danych. Z kolei aparatura do pasywnego rozpoznania radioelektronicznego (SIGINT) pozwala na namierzanie i identyfikacje wrogich systemów radarowych, walki radioelektronicznej i radionawigacyjnych (ELINT), a także określanie położenia środków łączności oraz przechwytywanie prowadzonej korespondencji radiowej w celu analizy jej treści (COMINT). Można też stosować bezpilotowce do prowadzenia rozpoznania radiologicznego (RADINT) i chemicznego w warunkach stosowania broni masowego rażenia.

Właśnie pod kątem prowadzenia rozpoznania wprowadzono siedem klas, w ramach której „szufladkuje” się bezpilotowe aparaty latające (w terminologii NATO – UAV, czyli Unmanned Aerial Vehicle, w cywilnej terminologii często używa się określenia RPAS – Remotely Piloted Aircraft System). Oto te klasy:

Micro UAV to aparaty o masie do 2 kg. Są one używane najczęściej przez siły specjalne do bliskiego rozpoznania i obserwacji, najczęściej na sąsiedniej ulicy lub by zajrzeć przez okna do budynku. Obecnie coraz częściej aparaty tej klasy, najczęściej w popularnym układzie quadrocoptera (śmigłowca z czterema wirnikami), są używane przez najniższe szczeble dowodzenia wojskowych pododdziałów manewrowych. Doświadczenia wojny w Ukrainie pokazały, że już kompania ma swoją sekcję obserwacyjną z operatorami dronów, a bardzo często wykorzystuje się do tego systemy komercyjne, które można zakupić za stosunkowo niewielką cenę, pozwalając na ich masowe użycie. Oddają one nieocenione usługi w zakresie obserwacji pola walki.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że obecnie pracuje się na super małymi aparatami o masie poniżej 200 g, znanymi jako Nano-UAV. Są one głównie przeznaczone dla sił specjalnych i często mają być wykorzystywane wewnątrz pomieszczeń.

Mini UAV to klasa niewielkich, z reguły ze skrzydłami o rozpiętości do 2,5 m oraz o masie do 20 kg aparatów latających, najczęściej przeznaczonych do obserwacji pola walki. W tej klasie też są większe quadrocoptery, ale bardzo często stosuje się aparaty przypominające modele latające. Często są napędzane silnikami elektrycznymi lub cichymi spalinowymi, tak by ograniczyć ich wykrywalność. Najczęściej przenoszą jedną ruchomą kamerę do zdjęć dziennych, ale czasem można ją wymieniać na kamerę pracującą w podczerwieni. Ich zasięg rozpoznania najczęściej nie przekracza 10 km. W wojsku używa się ich na szczeblu kompanii lub batalionu.

STUAV (Small Tactical UAV) to aparaty przeznaczone do rozpoznania taktycznego lub innych działań taktycznych w klasie masowej od 20 kg do 150 kg. Startują one z wyrzutni lub na własnym podwoziu, a lądują na spadochronach lub łapane w specjalną sieć, ale czasem też na własnym podwoziu. Mają zasięg operowania do 50 km od stacji kierowania i są napędzane silnikiem tłokowym. Ich wyposażenie rozpoznawcze to już bardziej zaawansowane systemy, które mogą łączyć kamerę telewizyjną i termowizyjną jednocześnie, dalmierz laserowy, a nawet laserowy podświetlacz celów. Najczęściej są używane w artylerii na szczeblu dywizjonów do korygowania ognia artylerii i do wyszukiwania celów. Często trafiają też do brygadowych pododdziałów rozpoznawczych w jednostkach piechoty, zmechanizowanych lub pancernych.

TUAV (Tactical UAV) to aparaty o masie od 150 do 600 kg. Mają często zasięg rozpoznania do ok. 150 km od stacji kierowania czyli najczęściej maksymalny jaki można uzyskać w systemie łączności CLOS (Communication via Line-of-Sight). Częściej od STUAV wykorzystują własne podwozie do startu i lądowania, najczęściej dysponując zakresami automatycznego startu i lądowania. Ich wyposażenie rozpoznawcze z reguły przewiduje już pełną głowicę elektrooptyczną, której obiektywy można kierować w dowolną stronę w dolnej półsferze, TV, IR (podczerwień) i stacja laserowa to u nich standard. Czasem dokłada się w nich mały radar obserwacji bocznej lub system rozpoznania radioelektronicznego, a czasem to wyposażenie montowane jest zamiast układu rozpoznania obrazowego. Używa się je najczęściej na szczeblach dywizji lub korpusu wojsk lądowych do rozpoznania taktyczno-operacyjnego.

MALE (Medium Altitude Long Endurance UAV) to wielkie aparaty zawsze startujące i lądujące na własnym podwoziu, o masie od 600 kg do 2 ton. Służą do prowadzenia rozpoznania operacyjnego i mają zasięg do 150 km (mniejsze aparaty) lub do 1000 km jeśli dysponują systemem łączności satelitarnej. Długotrwałość lotu oscyluje około 24 godzin, lub jest większa.

HALE (High Altitude Long Endurance UAV) to jeszcze większe aparaty mogące latać na wysokościach większych od 6000 m i z reguły ważących ponad 2 tony, mające podobnie jak MALE mają wszechstronne, kompleksowe (wielospektralne) systemy rozpoznania złożone z różnych systemów. Mają niemal nieograniczony zasięg dzięki standardowym na nich systemach łączności satelitarnej. Są napędzane silnikiem odrzutowym lub turbośmigłowym, czasem dwoma.

Istnieje jeszcze cała grupa uzbrojonych bezpilotowych aparatów latających wykonujących misje bojowe. Wśród nich wyróżnia się klasa UCAV (Unmanned Combat Aerial Vehicle) przeznaczona przede wszystkim do misji bojowych, ale o nich wszystkich – przy innej okazji.

Michał Fiszer