Irańskie bezpilotowe aparaty latające klasy MALE – Shahed 129 i 149 Gaza

Irańska państwowa firma Shahed Aviation Industries mieszcząca się w bazie Badr po południowej stronie miasta Isfahan, będąca częścią państwowego koncernu Iran Aircraft Manufacturing Industrial Company (HESA), mieszczącego się ze swoimi głównymi zakładami po drugiej, północnej stronie miasta, przy jego porcie lotniczym, buduje wiele różnych typów aparatów bezpilotowych. Wśród nich są irańskie MALE, Shahed 129 i Shahed 149 Gaza.

Shahed to po irańsku „świadek”, co ma niezrozumiałą dla nas wymowę, bo chodzi o świadka wiary, świadka bożego, chyba nawet nie ma co próbować to zrozumieć. W każdym razie sam zakład Shahed Aviation Industries jest bardzo znanym w Iranie producentem bezpilotowych aparatów latających, tak dla Gwardii Rewolucyjnej, jak i dla Sił Zbrojnych.

Rozwój pierwszego z tych aparatów jako HESA-100 został podjęty jeszcze w macierzystych zakładach HESA w 2005 r., zanim powstał oddział Shahed. Później został przeniesiony do nowego oddziału, gdzie opracowano najpierw mały aparat taktyczny Shahed 121 o rozpiętości skrzydeł 3,5 m i maksymalnej masie startowej 200 kg. Miał on napęd w postaci silnika tłokowego umieszczonego z tyłu, stałe podwozie i proste skrzydła. Następnie powstał Shahed 123, o wielkości i przeznaczeniu zbliżonym do izraelskiego Elbit Hermes 450, czyli o masie startowej 450 kg. Miał on podobny układ i charakterystyczne usterzenie motylkowe. W tym momencie dalszy rozwój aparatów Shahed rozszedł się: w ramach programu systemu taktycznego powstał Shahed 125 z charakterystycznym dwubelkowym układem, na końcu belek ogonowych zamocowano usterzenie w układzie „odwrócony motylek”. Proste skrzydła łączyły obie belki ogonowe i krótki kadłub, na końcu którego znajduje się silnik tłokowy napędzający śmigło pchające.

Nas natomiast interesuje aparat Shahed 129, który był pierwszym irańskim systemem klasy MALE, czyli latający na średnich wysokościach i mający dużą długotrwałość lotu. Aparat waży niewiele mniej od 1 tony, ma rozpiętość prostych skrzydeł 16 m i długość kadłuba o przekroju okrągłym ok. 8 m. Z tyłu kadłuba zamontowano silnik Rotax 914 o mocy 115 KM, bardzo popularny napęd wielu aparatów bezpilotowych, w tym amerykańskiego MQ-1 Predator. Aparat ten nie miał możliwości sterowania poza zasięgiem bezpośredniej łączności radiowej, do 200 km na większych wysokościach. Pułap wynosił 5500 m, a prędkość maksymalna 170 km/h, przelotowa ok. 150 km/h. Aparat mógł też wykonywać lot autonomicznie, korzystając z bezwładnościowego układu nawigacyjnego, komputera nawigacyjnego i korekcji GPS, ale w locie można było zmieniać trasę, jeśli była łączność. Wyposażenie rozpoznawcze to irańska głowica elektrooptyczna Oghab-6 zawierająca kamerę telewizyjną i termowizyjną oraz dalmierz laserowy. Aparat może być uzbrojony w cztery lekkie pociski kierowane (bomby szybujące) Sadid-345, o masie po 34 kg. Sadid-345 mają wymienny system kierowania, albo z kamerą telewizyjną lub termowizyjną z kierowaniem na kontrast obrazu (wskazanie celu przed zrzutem), albo półaktywną laserową, jeśli istnieje możliwość podświetlenia celów dla nich z innego źródła (kontrolera naziemnego). W kolejnej odmianie Shahed 129 dodano stację łączności satelitarnej, zwiększając promień działania nawet do 1000 km. Długotrwałość lotu sięga 24 godzin. Od 2012 r. wojska irańskie i Gwardia Rewolucyjna używają ok. 45 aparatów Shahed 129.

Przyszłością jest jednak nowy aparat Shahed 149 Gaza. Jest on większy, jego masa startowa sięga 3200 kg, a napęd stanowi silnik turbośmigłowy napędzający czterołopatowe śmigło ogonowe. Został on opracowany w Iranie przez konsorcjum MAPNA Group z Teheranu. Aparat ma rozpiętość skrzydeł 21 m, a długość kadłuba – 10 m. Aparat ma także składane w locie podwozie, tak jak Shahed 129. Prędkość maksymalna Shaheda 149 to 340 km/h, a długotrwałość lotu pozostaje na poziomie 24 godzin. Dzięki systemowi łączności satelitarnej promień działania sięga nawet 2000 km, a pułap operacyjny to aż 11 000 m. Aparat przenosi do 12 bomb Sadid-345 lub podobnego uzbrojenia. Został też wyposażony w nowocześniejszy system elektrooptyczny o wysokiej rozdzielczości. Shahed 149 Gaza od 2022 r. pozostaje w uzbrojeniu Iranu, wiadomo że do służby weszły co najmniej trzy aparaty.

Widać wyraźnie, że Iran jest całkiem zaawansowany w opracowaniu światowej klasy systemów bezpilotowych, które mogą być używane do walki z Państwem Islamskim Prowincji Chorasan, z którym Iran ma spory problem. Zawsze też pozostaje nieufność w stosunku do Iraku, no i oczywiście Iran wtrąca się o innych regionalnych konfliktów, takich jak w Jemenie.

Michał Fiszer