Przeciwlotniczy system do zwalczania aparatów bezpilotowych Vampire z rakietami AGR-20 Advanced Precision Kill Weapon System (APKWS)

Jednym z największych problemów przy zwalczaniu bezpilotowych aparatów latających przez przeciwlotnicze systemy rakietowe są znaczne koszty rakiet przeciwlotniczych i brak możliwości ich masowego stosowania, w przeciwieństwie do aparatów bezpilotowych, które są tanie i są stosowane masowo.

Współczesne systemy przeciwlotnicze nie są dostosowane do niszczenia tanich dronów szturmowych atakujących cele w danym państwie. Są oczywiście bardzo skuteczne, ale zużycie drogich rakiet musi w końcu zaowocować ich brakami, przy braku funduszy na ich zakup bądź nienadążaniem tempa produkcji nad potrzebami. A bezpilotowce nadal atakują terytorium kraju. Jak sobie z tym poradzić? Stosuje się tanie środki, takie jak wielkokalibrowe przeciwlotnicze karabiny maszynowe, lekkie działka przeciwlotnicze, a także relatywnie tanie przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe. Jednak zasięg tych wszystkich środków nie przekracza 5 km. Dlatego ekipy przeciwdronowe umieszcza się na lekkich samochodach terenowych, co umożliwia ich szybkie przemieszczanie się mniej więcej na trasę dronów, na podstawie informacji z radarów systemów obrony powietrznej. Wykorzystuje się przy tym fakt, że drony przemieszczają się relatywnie wolno, 3-4 razy wolniej od klasycznych pocisków manewrujących. Dzięki temu takie zespoły działające w Ukrainie docierają na miejsce na czas, choć dość często zdarza się, że drony typu Gerań 2, czyli produkowane w Rosji na irańskiej licencji uderzeniowe aparaty bezpilotowe typu Shahed 136 przelatują zbyt daleko, nieznacznie poza zasięgiem środków przeciwlotniczych jakim dysponują owe mobilne zespoły. Dokładne trafienie na trasę aparatu na podstawie przewidywania radarów nie jest niestety łatwe. Czasem brakuje dosłownie kilku kilometrów, by otworzyć skuteczny ogień do aparatu Gerań 2. Ataki tych aparatów są w Ukrainie prawdziwą zmorą, bowiem pustoszą głównie infrastrukturę energetyczną, odcinając mieszkańców od prądu i innych związanych z tym usług, co powoduje paraliż funkcjonowania państwa. Obecnie brakuje środków do ich zwalczania, bo z użycia kosztownych, cennych rakiet do zestawów Patriot, NASAMS czy Iris-T zrezygnowano na rzecz działek przeciwlotniczych i przenośnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych.

W ciągu 2023 r. Ukraina otrzymała amerykański przeciwlotniczy system rakietowy Vampire. Z wyglądu i ogólnej konstrukcji przypomina on przenośne zestawy umieszczone na pojazdach, jak polski system SPZR Poprad z czterema wyrzutniami rakiet Grom lub Piorun.
Poza samymi wyrzutniami czterech pocisków w pojedynczym, jednocześnie wymiennym pakiecie, amerykański pojazd znany jako Vehicle-Agnostic Modular Palletized ISR Rocket Equipment (VAMPIRE), czyli niezależny od pojazdu kontenerowy modułowy system rakietowy. Niezależny, bo system Vampire jest wyposażony w głowicę elektrooptyczną zdolną do wyszukiwania celów w promieniu 20 km i więcej, co zależy od przejrzystości powietrza, a także do przechwytywania celów powietrznych wskazanych przez radar zewnętrzny, np. z systemu obrony powietrznej. Po przechwyceniu celu kamerą telewizyjną lub termowizyjną ma ona zdolność do jego śledzenia, a stacja laserowa określa odległość do celu. W procesie naprowadzania pocisku na cel stacja laserowa podświetla go, zapewniając proces precyzyjnego kierowania rakietą.

Najciekawszy jest jednak sam pocisk. Jest to bowiem bardzo popularna, masowo produkowana i w związku z tym bardzo tania rakieta kal. 70 mm HYDRA, w oryginalnej postaci niekierowana. Jednak amerykański oddział znanej brytyjskiej firmy BAE Systems opracował jej odmianę kierowaną półaktywnie, laserowo. Zamiast jednej centralnej głowicy z matrycą światłoczułą na statecznikach pocisku umieszczono cztery krótkie matryce odbierające laserowe podświetlenie i dokonujące pomiaru odchylenia od osi krzywej pogoni, co pozwala na łatwe kierowanie pociskiem za pomocą elektroniki o minimalnej cenie. Ponadto przód pocisku pozostaje wolny i może zachować dotychczasową konstrukcję z zapalnie trzeba więc nic zmieniać na linii technologiczniej, a jedynie montować inne stateczniki niż zwykle. Tak powstał pocisk kierowany AGR-20 Advanced Precision Kill Weapon System (APKWS), który jest wyjątkowo tani. Jego nawet szerokie użycie przeciwko aparatom Gerań 2 nie generuje znaczących kosztów. Ukraina używa 14 tego rodzaju wyrzutni ze znaczącym powodzeniem.

Michał Fiszer, współpraca Maciej Herman